Türkiye’de Ticaret
TÜRKİYE’DE TİCARET
Ticaret: Üretilenmal ve hizmetlerin alınıp satılmasına ticaret denir.
Elektronik Ticaret (e-ticaret): Çeşitli ürünlerin veya hizmetlerin satın alınması veya satılması işlemlerinin Internet ortamında yapılmasıdır. Firmalar bu yolla, müşterilerinin beklenti ve ihtiyaçlarına daha hızlı cevap verme ve tüm dünyaya satış yapma imkânı bulmaktadırlar.
Transit Ticaret:Malların bir ülkeden alınıp bir başka ülkeye satılması şeklinde bir ticaret şeklini ifade etmektedir. Transit ticarette malların Türkiye’ye ithal edilmesi ve serbest dolaşıma girmesi söz konusu olmamaktadır. Mallların satın alındığı ülkeden doğrudan satıldığı ülkelere sevk edilmesi söz konusudur. Ancak, bu tür malların Türkiye’de bir antrepoya getirilmesi, antrepoda bir süre kalması, hatta ambalaj değişikliği gibi basit işlemlere tabi tutulması mümkündür.
Türkiye’ye bir mal ithalatı söz konusu olmadığından ithalat formaliteleri ve ithalatla ilgili vergisel yükümlülükler yoktur.Türkiye’den bir mal çıkışı olmadığından ihracat formaliteleri de mevcut değil. Transit ticarete konu olan malların, Türkiye üzerinden geçmesi ve geçici bir süre gümrük makamlarının izni altında antrepolarda depolanması istenilmedikçe, gümrük beyannamesi düzenlenmesine gerek bulunmuyor. Sonuç olarak Transit ticarette mallarla ilgili olarak, ithalata ve ihracata ilişkin vergi, resim, harç ve fon tahsil edilmez. İthalat ve ihracat yapılması yasaklanmış ülkelerle transit ticaret yapılamaz.
Bavul Ticareti:Ülkemize gelen turistlerin bavullarla getirdikleri malları satmaları ve ülkelerine dönerken aynı şekilde çeşitli malları alarak ülkelerine dönmeleri şeklinde gerçekleşir. Özellikle Rusya ile aramızda yoğun olarak yapılmaktadır. Ticarete konu olan malların büyük oranda tekstil ürünlerinden oluştuğu görülmektedir. İstanbul’da yoğun olarak gerçekleşmekte ve önemli miktarda döviz girdisi sağlamaktadır.
Kıyı ve Sınır Ticareti:Komşu ülkelerin sınır bölgelerine yakın sahalarda karşılıklı olarak zorunlu ihtiyaçlarını karşılamak üzere özel anlaşmalarla yaptıkları ticari işlemlerdir.
Ticaret Genel Olarak İkiye Ayrılır:
1. İç Ticaret:Ulusal sınırlar içinde yapılan ticarete iç ticaret denir. Bölgeler arasında nüfus miktarının farklı olması(tüketim miktarı farklılığı),yetiştirilen ürünler ile bu ürünlerin olgunlaşma dönemlerinin farklılığı, hayvansal ürünlerin belli merkezlerden sağlanabilmesi ve sanayi gelişiminin belli bölgelerde yoğunlaşması bölgeler arasında çeşitli ürünlerin mal ve hizmetlerin dolaşımına neden olur böylece iç ticaret meydana gelir.
Yurdumuzda özellikle belli merkezler yoğun ticari faaliyetlere sahiptirler:
*Büyük kentlerimiz, İstanbul, İzmir, Ankara, Bursa, Samsun, Trabzon, Kayseri, Gaziantep vb. kentlerimiz özellikle nüfusun fazla olması (tüketim fazlalığı) nedeniyle büyük ve sürekli canlı birer pazar durumundadırlar.
*Özellikle Ege ovaları ve Çukurova tarımsal üretim merkezleri durumundadır.
*Maden üretimi ve işleme sanayi merkezi durumunda bulunan merkezler, Zonguldak,Batman.
*Çeşitli ulusal ve uluslararası fuar ve panayırların yapıldığı merkezler, İzmir, Mersin, Samsun.
*Turizm merkezleri konumundaki, Kuşadası, Antalya, Bodrum, Çeşme ve İstanbul
2. Dış Ticaret:Başka ülkelerle yapılan her türlü mal ve hizmet alım satımına dış ticaret denir. Ülkelerin aldıkları ve sattıkları mal ve hizmetlerin çeşidi ülkelerin gelişmişlik düzeyine göre farklılık gösterir. Gelişmiş ülkeler, daha çok hammadde alıp, işlenmiş sanayi ürünü satmaktadırlar. Gelişmemiş ülkeler daha çok işlenmiş sanayi ürünleri alıp, tarım ürünleri ve ham maddeler satarlar. Bu durum gelişmemiş ülkelerin sürekli olarak büyük oranda dış ticarette açık vermelerine neden olmaktadır.
Dış Ticaret Dengesi:Bir ülkenin herhangi bir dönemde yaptığı ihracat toplamının ithalat toplamı ile karşılaştırılmasıdır.
Dış ticaret fazlası:Birülkenin herhangi bir dönemde ihracatının ithalatından fazla olmasıdır. Belirtilen dönemde ülkenin diğer ülkelere sattığı malların toplam değeri, diğer ülkelerden aldığı malların toplam değerinden fazla ise o ülkenin dış ticaret fazlası var demektir.
Dış ticaret açığı:Bir ülkenin ithalatının ihracatından fazla olmasını ifade etmektedir. Ülkenin diğer ülkelere sattığı malların toplam değeri, diğer ülkelerden satın aldığı malların değerinden daha az olmaktadır.
İhracat(Dış Satım):Başka ülkelere yapılan mal ve hizmet satımına ihracat denir.
İthalat(Dış Alım):Başka ülkelerden mal ve hizmet alımına ithalat denir.
Türkiye’nin ihraç ettiği başlıca ürünler(2004):
Kara taşıtları, örme giyim eşyası ve aksesuarları, demir ve çelik, elektrikli makine ve cihazlar, dayanıklı tüketim malları (Televizyon, buzdolabı), giyim eşyası, kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar, demir veya çelikten yapılmış eşya, meyveler, dokumaya elverişli madde, hazır mineraller( krom, bakır, cıva, demir, bor, tuz ),yakıtlar ve yağlar, canlı hayvan ve hayvansal ürünler, halı
Türkiye’nin ithal ettiği başlıca ürünler(2004):
Ham petrol, doğalgaz, mineral yakıt ve yağlar, makineler, cihazlar, motorlu
kara taşıtları, elektrikli makine ve cihazlar, demir çelik ile plastik ve plastik mamulleri, altın, kıymetli taşlar, organik ve kimyasal ürünler, eczacılık ürünleri, pamuk, pamuk ipliği ve pamuklu, tropikal ürünler (muz, kahve, hurma, pirinç)
Türkiye’nin ihracat yaptığı başlıca ülkeler(2004):
Almanya ,%13,9 pay ile ilk sırada yer almakta, Almanya’yı %8,8 ile İngiltere, %7,7 ile ABD, %7,3 ile İtalya, %5,8 ile Fransa ve %4,2 ile İspanya izlemektedir.
Türkiye’nin ithalat yaptığı başlıca ülkeler(2004):
Almanya’nın payı %12,9, Rusya’nın payı %9,3, İtalya’nın payı %7,1, Fransa’nın payı %6,4 olmuştur. Bu ülkeleri ABD, Çin, İngiltere, İsviçre, İspanya ve Japonya izlemektedir
Serbest Bölge:İhracat amaçlı yatırım ve üretimi artırmak, yabancı sermaye ve teknoloji girişini hızlandırmak, ekonominin girdi ihtiyacını ucuz ve düzenli temin etmek, dış finansman ve ticaret imkânlarından daha fazla yararlanmak üzere kurulmuşlardır. Bu alanlar ülkenin milli sınırlar içinde olmakla beraber, gümrük hattı dışında kalmaktadır. Ülkede geçerli olan dış ticarete dönük mali ve ekonomik devlet düzenlemelerinin ortadan kaldırıldığı veya kısmen uygulandığı alanlardır. İhracatın artırılması amacıyla ülkenin diğer kesimlerine oranla çeşitli sınaî ve ticari faaliyetler için, daha geniş teşviklerin tanındığı alanlardır:
Ülkemizde bulunan önemli serbest bölgeler:
1. Antalya Serbest Bölgesi
2. A.H.L. Serbest Bölgesi
3. İstanbul Deri Serbest Bölgesi
4. Ege Serbest Bölgesi
5. Mersin Serbest Bölgesi
6. Trakya Serbest Bölgesi
7. Trabzon Serbest Bölgesi
8. Mardin Serbest Bölgesi
9. Erzurum Serbest Bölgesi
10.Menemen Deri Serbest Bölgesi
11.Adana (Yumurtalık) Serbest Bölgesi
12.Rize Serbest Bölgesi
13.Samsun Serbest Bölgesi
14.Kayseri Serbest Bölgesi
15.Çorlu(Avrupa) Serbest Bölgesi
16.Gaziantep Serbest Bölgesi
17.Bursa Serbest Bölgesi
18.TUBİTAK Serbest Bölgesi
19.Kocaeli Serbest Bölgesi
20.Denizli Serbest Bölgesi
