Marmara Bölgesi
- Türkiye’de;
- En fazla toplam nüfus,
- En fazla nüfus yoğunluğu,
- En fazla şehirleşme oranı,
- En fazla okur-yazar oranı,
- En fazla sağlık hizmetleri,
- En fazla enerji tüketimi,
- En fazla sanayi işçisi,
- En fazla ekili dikili arazi,
- En fazla ayçiçeği üretimi,
- En fazla ipek böcekçiliği,
- En fazla kümes hayvancılığı,
- En fazla nüfusa sahip şehir,
- En fazla pirinç üretimi,
- En fazla ortalama yükselti,
- En az izdüşüm alanı,
- En çok bor mineralleri çıkarılan yer,
- En çeşitli iklim,
- En az kır nüfusu,
- En az izohips sayısı,
- En çeşitli tarım ürünü Marmara bölgesindedir.
- Bölge içerisinde;
- Türkiye ekonomisine en büyük katkısı, endüstri alanıdır.
- En soğuk, en az yağışlı ve bitki örtüsü en cılız bölüm Ergene bölümüdür.
- En geniş tarım alanları Güney Marmara bölümündedir.
- En gelişmemiş civarları ise Çanakkale ve Istıranca civarlarıdır.
- Enlemin etkilediği en önemli faktör iklimdir.
- Boylam en çok yerel saat farklılaşmasını sağlar.
- En büyük paralel Ekvator, en küçük paraleller kutup noktalarıdır.
- Meridyenlerin en önemli özelliği boylarının eşit olmasıdır.
- Güneş ışınlarının en son dik geldiği yerler, dönencelerdir.
- Dönencelerin sınırını belirleyen en önemli faktör eksen eğikliğidir.
- En son,bir günün 24 saate kadar yaşandığı yerler kutup daireleridir.
- Gündönümlerinde, güneş ışınlarının en son teğet olarak geldiği yerler kutup daireleridir.
- Paralellerle meridyenleri birbirinden ayıran en önemli farklar:uzunlukların meridyenlerde aynı, paralellerde farklı olması, aradaki mesafenin paralellerde aynı, meridyenlerde farklı olmasıdır.
- İki meridyen arasındaki uzaklık, en fazla Ekvatorda en az kutuplardadır.
- Yerel saatin, en ileri olduğu yer 180o Doğu meridyeni; en geri olduğu yer 180o Batı meridyenidir.
- Bir yerde güneşin en yüksek olduğu an, gölgenin en kısa olduğu an, Güneş ışınlarının gün içinde en büyük açıyla geldiği an öğle vaktidir.
Türkiye’nin;
-
- En güney noktası 36o Kuzey paralelinden,
- En kuzey noktası 42o Kuzey paralelinden,
- En batı noktası 26o Doğu meridyeninden,
- En doğu noktası 45o Doğu meridyeninden,
Türkiye’nin;
-
- En uzun kara sınırı Suriye,
- En kısa kara sınırı Nahcivan,
- En işlek kara sınırı Bulgaristan,
- En elverişsiz İran sınırı,
- En uzun deniz sınırı Ege denizi sınırıdır.
Dünya’nın Şekli ve Hareketleri
Dünyanın geoid olmasının en önemli sonuçları:
- Ekvator yarıçapının kutuplar yarıçapından fazla olması,
- Yerçekiminin en az Ekvator’da, en fazla kutuplarda olmasıdır.
Dünyanın yuvarlak olmasının en önemli sonuçları;
- Güneş ışınlarının düşme açısı;
- En büyük Ekvator’da
- En küçük kutuplarda olması
- Dünyanın dönüş hızının;
- En fazla Ekvator’da
- En az kutuplarda olmasıdır.
- İki meridyen arası uzaklığın;
- En fazla Ekvator’da,
- En az kutuplarda olmasıdır.
- Eksen eğikliğinin en önemli sonucu mevsimlerin oluşmasıdır.
- Eksen eğikliğinin en önemli sonucu mevsimlerin oluşturması ve dönencelerin sınırını belirlemesidir.
- Dünyanın yıllık hareketi sırasında Güneş’e;
- En uzak olduğu an günötedir. (4 Temmuz)
- En yakın olduğu an gün beridir. (3 Ocak)
- Dünyanın yörüngesinin elips olmasının en önemli sonucu mevsim sürelerinin farklı olmasıdır.
- 21 Mart ve 23 Eylül’de Ekvator’da;
- Gölge boyu en kısa,
- Isınma en fazla, aydınlatılan alan en dar,
- Işınların yere değme açısı en büyük,
- Işınların atmosferde tutulması en az,
- Işınların atmosferde aldığı yol en kısa,
- Işınların geri yansıması en azdır,
- 21 Haziran’da Kuzey yarımkürede;
- En uzun gündüz,
- En kısa gece,
- En kısa gölge,
- En Yüksek sıcaklıklar yaşanır.
- 21 Aralık’ta; Güney yarım kürede;
- En uzun gündüz,
- En kısa gece,
- En kısa gölge,
- En yüksek sıcaklıklar yaşanır.
* Dünyanın şeklinden, günlük ve yıllık hareketinden hiçbir zaman etkilenmeyen özellik: Eksen eğikliğidir.
EGE BÖLGESİ
- Türkiye’de;
- En fazla tütün üretimi, en fazla zeytin üretimi, en fazla üzüm üretimi.
- En fazla incir üretimi, en fazla haşhaş üretimi, en fazla kaliteli linyit üretimi, en fazla linyit ile çalışan termik santral.
- En fazla Delta Ovası, en gelişmiş ihracat limanı, en girintili çıkıntılı, kıyılar. En geniş, kıta sahanlığına sahip kıyılar.
- En uzun Deniz, kıyısına sahip il (Muğla) Ege bölgesindedir.
- Bölge içerisinde;
AKDENİZ BÖLGESİ
- Türkiye’de;
- En fazla yer fıstığı üretimi,
- En fazla anason üretimi,
- Tek Muz yetişme alanıdır,
- En fazla seracılık,
- En fazla boksit çıkarımı,
- En fazla kükürt çıkarımı,
- En fazla intansif tarımın yapıldığı,
- En fazla karstik şekillerin görüldüğü, En geniş alüvyon ova Akdeniz Bölgesindedir.
- Bölge içerisinde;
- En az ve en seyre nüfuslu yerler, Taşeli ve Teke yarım adasındadır.
- En çok kıl keçisi Adana bölümünde yetişir.
- Antalya bölümünün ekonomiye en önemli katkısı Turizmdir.
- Adana bölümünün ekonomiye en önemli katkısı ise Tarımdır.
- En Büyük şehri Adana’dır.
Harita Bilgisi
- Harita ve plânın en önemli özelliğinin, kuşbakışı çizim ve ölçeğinin olmasıdır.
- Krokiyi harita ve plândan ayıran tek özellik kabataslak olmasıdır.
- Haritalarda bozulma en fazla kutuplarda, en az Ekvator’dadır.
- Haritalarda en fazla ayrıntı plânlarda, en az ayrıntı Atlas Haritalarındadır.
- Büyük Ölçekli haritaların; en olumlu özellikleri ayrıntısının çok ve bozulma oranının az olmasıdır. En olumsuz özellikleri ise, gösterdiği alanın az olması ve duvarda fazla yer kaplamasıdır.
- Küçük Ölçekli haritaların; en olumlu özellikleri gösterdiği alanın fazla olması ve duvarda az yer kaplamasıdır.
- Yeryüzü şekillerinin haritalarda gösterilme metodundan; en kullanışlısı izohips metodudur. Tapoğrafya yüzeyini (engebeleri) en iyi ifade eden metod arama metodudur. Her ikisini birden ifade eden en iyi metod kabartma yöntemidir.
- İzohipslerde;
- En fazla eğitim;çizgilerin sık olduğu yerde,
- En az eğitim;çizgilerin seyrek olduğu yerlerdedir.
- Çizgilerin en sık olduğu yerde;
- En fazla aşındırma,
- En zor tırmanma,
- En kısa uzunluk vardır.
- İzohipslerde;
- En yüksek noktayı en içteki çizgi,
- En alçak noktayı en dıştaki çizgi gösterir.
- İzobarlarda;
- En derin noktayı, en içteki eğri,
- En sığ yeri en dıştaki eğri gösterir.
İç Anadolu Bölgesi
- Türkiye’de;
- En fazla buğday üretimi, en fazla şeker pancarı üretimi,
- En fazla koyunun yetiştirildiği,
- En çok tiftik keçisinin yetiştirildiği
- En fazla kapalı havzanın bulunduğu, en çok sel rejimli akarsuların bulunduğu, en geniş nadas arazisinin bulunduğu,
- En fazla küçükbaş hayvancılığın yapıldığı,
- Tek lületaşı çıkarım alanı
- Bölge içerisinde;
- En turistik yerleri Nevşehir, Ürgüp, Göreme’dir.
- En soğuk yeri yukarı Kızılırmak bölümüdür.
- En yoğun nüfuslu yerler yukarı Sakarya bölümüdür.
- Ülke ekonomisine en önemli katkısı tarımdır.
- En büyük şehri Ankara’dır.
Doğu Anadolu Bölgesi
- En büyük yüzölçümü.
- En fazla engebelik,
- En fazla yükselti,
- En fazla dağınık alan,
- En fazla büyükbaş hayvancılık,
- En fazla yıllık sıcaklık farkı,
- En fazla kar yağışı,
- En fazla Don olayı,
- En fazla donlu gün sayısı
- En fazla ormanın üst yükselti sınırının olduğu, daimi kar sınırının yükseltisinin olduğu,
- En geniş Buzul,
- En büyük Göl,
- En seyrek Nüfus,
- En çok maden rezervi,
- En çok hidroelektrik enerjisinin üretimi,
- En hızlı akarsular,
- En uzun kış süresi,
- En kısa yaz süresi,
- En düşük sıcaklık,
- En yüksek dağ,
- En şiddetli Karasallık,
- En düşük toprak sıcaklığının olduğu.
- Ulaşım imkanlarının en az olduğu bölge Doğu Anadolu Bölgesidir.
- Bölge içerisinde;
- En fazla yetiştirilen tarım ürünü buğday ve arpadır.
- Bölgenin ülke ekonomisine en önemli katkısı Hayvancılıktır.
- En önemli tarım alanları Iğdır ovası, Malatya ovası, Muş ovası, Elazığ ovası, Erzurum ovası ve Elbistan ovalarıdır.
Güneydoğu Anadolu Bölgesi
- Türkiye’de;
- En küçük yüz ölçümü,
- En az toplam nüfus,
- En yüksek yaz sıcaklığı,
- En az orman oranı,
- En fazla petrol çıkarımı,
- En fazla fosfat çıkarımı,
- En fazla mercimek üretimi,
- En az engebelik,
- En fazla yaz kuraklığı,
- En fazla sulama sorunu,
- En fazla buharlaşma miktarı,
- En az bulutluluk oranı ve en sade yer şekillerine sahip olan Bölge Güneydoğu Anadolu Bölgesidir.
- Bölge içerisinde;
- En çok koyun ve keçi besleme.
- En fazla yağış kış mevsimindedir.
- En fazla buğday,arpa ve baklagiller yetişir.
Karadeniz Bölgesi
- Türkiye’de;
- En fazla yağış,
- En yüksek orman alanı,
- En yoğun kır nüfusu,
- Tek çay üretim alanı,
- En çok keten, kenevir üretimi,
- En fazla orman ürünleri üretimi,
- En çok dışarıya göç,
- En fazla eğim oranı,
- En fazla heyelan ihtimali,
- En çok dağınık, en fazla falez kıyı oluşumu,
- En dar kıta sahanlığı, en uzun kuş uçuşu uzunluğa sahip kıyılar,
- En fazla akarsu ağı, en düzenli rejimli akarsular,
- En dar havzaya sahip akarsular, en yüksek nem oranı,
- En fazla toprak yıkanması,
- En az yıllık sıcaklık farkı,
- En düzenli yağış rejimi,
- En fazla dalga aşındırması,
- En az yaz kuraklığının hissedilmesi,
- En az denizellik,
- Orman alt sınırının en düşük olduğu, en fazla bulutluluk oranı,
- En az buharlaşma oranı, en fazla nemlilik Karadeniz Bölgesi’ndedir.
- Bölge içerisinde;
- Ortadoğu ve Doğu Karadeniz’in Türkiye ekonomisine en önemli katkısı tarımdır.
- Batı Karadeniz’in en önemli katkısı endüstri alanıdır.
- Tek tabi limanı Sinop’tur,
- En fazla yağış alan yeri Rize’dir.
- En büyük şehri Samsun’dur,
- En fazla endüstri Zonguldak’ta gelişmiştir,
- Kıyıda en az yağış Samsun’dadır.
- İklim yönünden kıyı ile iç kesimler arasındaki en az fark orta Karadeniz’dedir.
İç ve Dış Kuvvetler
- En kısa sürede yeryüzünün şekillenmesi depremler ile olur.
- En fazla deprem Büyük Okyanus çevresi, Atlas Okyanusu kıyıları, Akdeniz ülkeleri ve Doğu Afrika’da görülür.
- En az deprem İskandinavya, Doğu Avrupa, Rusya, Kanada ve Avustralya’da görülür.
- Türkiye’de;
- En fazla deprem, Kuzey Anadolu fay hattı, Batı Anadolu fay hattı ve Güneydoğu fay hattı kuşağında olur.
- En az deprem, Konya ovası, Taşeli platosu, Mardin eşiği ve Ergene havzasında olur.
- En şiddetli ve zararlı deprem, tektonik depremdir.
- Volkanizmanın en olumlu özellikleri verimli topraklar ile kurşun, krom, pirit ve manganez gibi madenleri oluşturmasıdır.
- Mekanik çözülme;
- En fazla çöllerde, kutuplarda ve dağların yüksek yerlerinde görülür.
- En çok kimyasal çözülme Ekvatoral bölgelerde görülür.
- Türkiye’de;
- En verimli taşınmış toprak alüvyondur.
- En fazla yıkanmış toprak laterittir.
- En verimsiz toprak Tundra toprağıdır.
- Türkiye’de;
- En fazla heyelan Doğu Karadeniz’de görülür.
- En az heyelan İç Anadolu’da görülür.
- En geniş havzaya Amazon nehri sahiptir.
- En yüksek debiye (akıma), Amazon, Kongo, Missisipi ve Nil nehri sahiptir.
- En düzenli rejime Amazon, Kongo ırmakları sahiptir.
- En çok derine aşındırma akarsu ağzındadır.
- En önemli akarsu aşındırma şekli vadilerdir.
- Denge profilini kazanan akarsuda;
- Eğim en az, hız en az, enerji en az, denizden yükseklik en azdır.
- Türkiye’de rüzgârların en etkili olduğu bölge İç Anadolu’dur.
- Dalga aşındırması en fazla dik kıyılarda etkili olur.
- Türkiye’de;
- En fazla falez (yalıyar) Karadeniz kıyılarındadır.
- Gel-git en fazla Kuzeybatı Avrupa kıyılarında görülür.
- Gel-git en belirgin; Bir ay içinde dolunay zamanı, yıl içinde ekinokslarda görülür.
İklim
- En önemli atmosfer tabakası Troposfer’dir.
- Güneşten alınan enerji miktarı en çok ışınların düşme açısına bağlıdır.
- En büyük açıyla güneş ışınlarını alan yerler, dönenceler arasıdır.
- Dünyada;
- En yüksek sıcaklıklar dönenceler civarında görülür.
- En düşük sıcaklıklar orta kuşak karalarının iç kısımlarında olur.
- Türkiye’de;
- En yüksek sıcaklıklar Güneydoğu da, en düşük sıcaklıklar Kuzeydoğudadır.
- Basınç, en yüksek 30 derece enlemlerindedir. (Suptropikal-Dinamik Yüksek Basınç)
- Bir izobar haritasında çizgilerin en sık olduğu yerde rüzgar en hızlı eser ve en kısa yolu takip eder.
- Havanın taşıyabileceği en fazla neme maksimum nem yada doyma noktası denir.
- Yağışın oluşması için;
- En önce havanın yükselmesi gerekir.
- En çok konveksiyon yağış, Ekvator çevresinde görülür.
- Dünyada;
- Türkiye’de;
- En sıcak iklim ekvatoral iklimdir.
- En soğuk iklim kutup iklimidir.
- En fazla günlük sıcaklık farkı çöl ikliminde, görülür.
- En az günlük sıcaklık farkı Ekvatoral iklimde görülür.
- En fazla yıllık sıcaklık farkı Karasal iklimdedir.
- En az yıllık sıcaklık farkı Ekvatoral iklimdedir.
- En düzenli yağış rejimi Ekvatoral iklimdedir.
- En düzensiz yağış rejimi çöl iklimindedir.
- En çok kışın yağış alan iklim Akdeniz iklimidir.
- En çok sonbaharda yağış alan iklimler ılıman okyanus iklimi ve Karadeniz iklimidir.
- En çok yağışı ilkbahar ve sonbaharda alan iklim Ekvatoral iklimdir.
- Yağış rejimleri birbirine en çok benzeyen iklimler; Muson,Savan ve şiddetli Karasal iklimlerdir.
Nüfus ve Yerleşme
- Dünyada;
- En sık nüfuslu yerler; Güneydoğu Asya, Avrupa ve Kuzey Amerikanın doğusudur.
- En seyrek nüfuslu yerler.
- Kutup bölgeleri, çöller, yüksek dağlar ve Ekvatoral bölgelerin alçak yerleridir. (Amazon ve Kango boyları)
- Dünyada;
- Türkiye’de;
- En sık nüfuslu bölüm, Çatalca-Kocaeli bölümüdür.
- En seyrek nüfuslu bölüm, Hakkari bölümüdür.
- En hızlı nüfusu artan il, İstanbul’dur. (sürekli göç sebebi ile)
- Türkiye’de;
- En çok göç alan il, İstanbul’dur.
- En çok göç veren iller, Artvin ve Rize’dir.
- Gelişmiş bir ülke ile geri kalmış bir ülke karşılaştırıldığında; Gelişmiş ülkelerde;
- Orta yaş nüfus en azdır.
- Genç nüfus en azdır.
- Ortalama yaşam süresi en uzundur.
- Doğurganlık en azdır.
- Sanayi gelirleri en fazladır.
- Tarım gelirleri en azdır.
- Okur-Yazar oranı en fazladır.
- Sağlık hizmetleri en fazladır.
- Milli gelir en fazladır.
- Sanayi ürünleri ihracatı en fazladır.
- Tarım ürünleri ihracatı en azdır.
- Sanayi ürünleri ithalatı en azdır.
- Tarım ürünleri ithalatı en fazladır.
- Kent nüfusu en fazladır.
- Kır nüfusu en azdır.
- Nüfus artışı en azdır.
- Üretim en fazladır.
- İç göç en azdır.
- Dışarıdan gelen işçi en çoktur.
- Tarımın iklime bağımlılığı en azdır.
- İklimin nüfus dağılışına etkisi en azdır.
- Modern tarım metodu en fazladır.
- Bağımlı nüfus en azdır.
- Alt yapı sorunu en azdır.
- Bebek ölümü en azdır.
- Dünyada;
- Türkiye’de;
- En fazla göç veren bölge Karadeniz’dir.
- En az göç veren bölge Marmara’dır.
- En fazla nüfuslanmış bölge Marmara’dır.
- En az nüfuslanmış bölge Güneydoğu Anadolu’dur.
Tarım ve Ekonomi
- En fazla intensif tarım Batı Avrupa ülkelerinde uygulanır.
- En fazla kakao; Brezilya’da üretilir.
- En çok kauçuk ABD’de üretilir.
- En çok hurma; Irak, Mısır, Arap ülkelerinde üretilir.
- En fazla yer fıstığı; Hindistan’da üretilir.
- En fazla pamuk; BDT ve ABD’de üretilir.
- En çok çay; Hindistan, Çin ve Srilanka’da üretilir.
- En çok portakal; ABD ve Brezilya’da üretilir.
- En çok muz; Brezilya, Hindistan, Filipinler, Endonezya ve Ekvatorda üretilir.
- En çok pirinç; Muson Asya’sında üretilir.
- En çok mısır; ABD’de üretilir.
- En çok buğday; ABD, BDT, Kanada, Arjantin, Türkiye ve Hindistan’da üretilir.
- En fazla fındık; Türkiye’de üretilir.
- En fazla incir; Türkiye’de üretilir.